Ongestoorde observatie
Ongestoorde observatie houdt in dat dieren op afstand en zo mogelijk zonder deze te storen worden geobserveerd. De meest ideale situatie voor ongestoorde observatie is een camera in de dierkamer te gebruiken en de beelden in een andere ruimte te bekijken. Dit zal niet altijd mogelijk zijn. In dat geval zal de observant zo stil mogelijk de dierkamer binnen moeten komen en enige tijd moeten wachten alvorens met de observatie te beginnen. Wanneer te zien is dat de vissen niet meer reageren op de aanwezigheid van de observant, doordat ze rustig zwemmen en bijvoorbeeld niet op de plek zitten waar ze voer verwachten, kan gestart worden met de observatie.
Zebravissen die chronisch gestrest of ziek zijn, laten een serie van afwijkingen van uiterlijk of gedrag zien afhankelijk van de oorzaak ( zie onderstaand schema). De afbeelding laat de grote veranderingen zien als gevolg van ziektes of als gevolg van slechte waterkwaliteit, huisvesting en management. Verder kunnen veranderingen het gevolg zijn van geïnduceerde mutaties in het genoom (het fenotype van een mutant).
Aspecten die bijvoorbeeld moeten worden beoordeeld:
- Activiteit en plaats: een gezonde zebravis is actief, maar kent ook perioden van rust. Verder zwemmen zebravissen door de gehele waterkolom. Zebravissen zijn dagdieren: de actieve periode ligt in de periode dat het licht is. Afwijkend gedrag zal eerder en meer uitgesproken zijn in de actieve periode. Indien relevant is het aan te raden dieren ook in de donkere periode te observeren. Dit kan door gebruik te maken van infrarood of gedimd licht.
- Sociale interactie: is deze normaal of abnormaal, zoals vechten en afzondering van de school.
- Alertheid: alerte zebravissen exploreren de omgeving en reageren op veranderingen. Ze reageren bijvoorbeeld op voer dat wordt gepresenteerd of op een tik tegen de tank.
- Abnormaal gedrag, zoals niet in staat zijn het evenwicht te bewaren, overmatige activiteit en zeer snelle ademhaling.
- Abnormaal uiterlijk, zoals het ontstaan van misvormingen of abnormale ontwikkelingen (zoals een tumor, sterke vermagering (afbeelding 1) en skeletvergroeiingen (scoliose, afbeelding 2).
Tijdens ongestoorde observatie zouden ook de omstandigheden in de huisvestingsruimte meegenomen moeten worden (bijvoorbeeld abnormale omstandigheden in belichting en geluiden).
